τα Εξάρχεια δεν μπαίνουν σε μουσείο

Η περιοχή των Εξαρχείων δεν αποτελεί κανενός είδους ουτοπία, αλλά μία ακόμη γειτονιά μες στο κέντρο της Αθήνας. Για την ακρίβεια, μες στην καρδιά του κέντρου μιας από τις πολυπληθέστερες πόλεις των Βαλκανίων και της Ευρώπης, με ό,τι αντιφάσεις ή δυναμικές αυτό συνεπάγεται. Ακόμη, τα Εξάρχεια είναι βαθιά ποτισμένα με αντικρατικό πνεύμα, έχουν χαραγμένα στους δρόμους τους τα σημάδια από τις χιλιάδες στιγμές εξέγερσης, έχουν βαμμένους τους τοίχους τους με το αίμα πολλών νεκρών που αγωνίστηκαν απέναντι στην εξουσία της εποχής τους· από τα Δεκεμβριανά του '44, ως το Πολυτεχνείο του '73, τον Μιχάλη Καλτεζά, τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και πολλών άλλων. Δεν θα μπορούσαμε σε καμία περίπτωση να ξεχάσουμε και τις πολλές χιλιάδες καταπιεσμένων και αποκλεισμένων, που βρήκαν στα Εξάρχεια το μονο φιλόξενο καταφύγιό τους, που πέρασαν και περνούν εκεί τις μέρες αλλά κυρίως τις νύχτες τους, που παλεύουν με τον ευατό τους, την εποχή και την κοινωνία· συνήθως χωρίς αποτέλεσμα.

Όλα τα παραπάνω, αποτυπώνονται ολοφάνερα στα βλέμματα των τρομαγμένων μπάτσων που φυλάνε νυχθημερόν την πλατεία Εξαρχείων εδώ και έναν μήνα. Η ιστορία είναι αμείλικτη και αναβλύζει μέσα απ' τα τσιμέντα της γειτονιάς και τα πεζούλια της πλατείας, προκαλώντας τους έναν αόρατο φόβο αφού φαντάζουν εξαιρετικά ασήμαντοι μπροστά της.

Σαφώς βέβαια δεν είναι μόνο η ιστορία που κάνει τα Εξάρχεια να ξεχωρίζουν. Μιλάμε για μία περιοχή όπου ο φασισμός, ο ρατσισμός ή και ο σεξισμός, ενώ αναπόφευκτα μπορεί να συνεχίζουν να υπάρχουν μιας και ζούμε στην κοινωνία που ζούμε και τα Εξάρχεια είναι κομμάτι της, παρ' όλ' αυτά είναι απολύτως κατακριτέο αυτά να εκφραστούν δημόσια εδώ. Μιλάμε για μια γειτονιά με μικρό σχετικά μέγεθος, όπου έχει αυτή τη στιγμή ενεργές περίπου δέκα αυτοοργανωμένες δομές, διαχειρίζεται σε σχεδόν απόλυτο βαθμό η ίδια το πάρκο και τον λόφο της και όπου η τοπική αθλητική ομάδα είναι κι αυτή αυτοοργανωμένη έχοντας ερείσματα σε όλο τον απλό κόσμο, με κασκόλ να βρίσκονται κρεμασμένα σε μπακάλικα ή συνεργεία και μπλουζάκια να φοριούνται από γέρους στα καφενεία και παιδάκια στα καρότσια. Μια γειτονιά για την οποία έχει δημιουργηθεί ειδική αστυνομική μονάδα με σκοπό την καταστολή της και που πάντοτε το "καθάρισμά" της αποτελούσε παραδοσιακή ακροδεξιά ονείρωξη. Τέλος, μιλάμε για μια γειτονιά όπου έχει το θάρρος να αρνείται τις επιταγές του κράτους και να αντιστέκεται στα ίσια, με επιμέρους νίκες μάλιστα, την στιγμή που μια ολόκληρη κοινωνία απλώς μοιρολατρεί που συνήθισε την υποταγή της.

Το είπαμε και στην αρχή, τα Εξάρχεια δεν είναι ουτοπία. Ούτε ως προς το κοινωνικό κομμάτι τους, ούτε ως προς το κινηματικό, και όποιος πίστευε κάτι τέτοιο θα ήταν αφελής. Πάνω απ' όλα είναι απλά ένα κομμάτι της Αθήνας, με τις αντιφάσεις και τις δυναμικές που αυτό δημιουργεί. Δεν θα αναλύσουμε εδώ τις προβληματικές των Εξαρχείων, κυρίως επειδή βασικά θα ήταν αναπόφευκτο να μην υπάρχουν. Αντίθετα, θα επιλέξουμε να σταθούμε στο γεγονός ότι ο συνδυασμός των αντιφάσεων που λέγαμε, λόγω συγκυριών αλλά και λόγω πολλής πολιτικής δουλειάς, έχει οδηγήσει συχνά σε δυναμικές ανεξέλεγκτες από το κράτος και την εξουσία. Σε δυναμικές όπου αντί να ακολουθήσουν μία πορεία αυτοκαταστροφής ή κανιβαλισμού, πήραν εξεγερτική κατεύθυνση.

Ο κοινωνικός ανταγωνισμός είναι διάχυτος και ο ταξικός πόλεμος βρίσκεται παντού. Από τα Εξάρχεια ως τον Κολωνό και απ' το Μιλάνο ως το Σαντιάγο και τη Βυρητό. Ποτέ δεν θα υπάρξει οριστική νίκη μέχρι την κατάργηση της εκμετάλλευσης και την καταστροφή κάθε εξουσίας, αλλά και ποτέ δεν θα υπάρξει οριστική ήττα όσο υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που ονειρεύονται και πολεμούν. Αυτή την στιγμή, υπάρχει κεντρικό σχέδιο από κράτος και επενδυτές για την αποπολιτικοποίηση των Εξαρχείων και την μετατροπή τους σε εναλλακτικό διασκεδαστήριο. Οι απαντήσεις μας οφείλουν να είναι οργανωμένες, η δράση μας διάχυτη αλλά και στοχευμένη, να θέτει αναχώματα στις βλέψεις τους και ταυτόχρονα να οικοδομεί όλο και περισσότερο, όλο και ομορφότερα, τον κόσμο που προτείνουμε: της ελευθερίας, της συντροφικότητας, της αξιοπρέπειας. Μπορεί το κράτος να ελέγχει την "κοινή γνώμη", ωστόσο στα Εξάρχεια το αφήγημά του κατά βάση απορρίπτεται, γιατί έχουν υπάρξει η μόνη πατρίδα για πάρα πολλές χιλιάδες καταπιεσμένων, αποκλεισμένων, τρελαμένων ή και ονειροπόλων. Όσο παραμένουν έτσι, ανοιχτά, φιλόξενα και εξεγερμένα, ποτέ δεν θα μπορέσει να στεριώσει πάνω τους η καταστολή και η δηθενιά, αλλά το έδαφος θα παραμένει εύφορο για κάθε μικρό βήμα προς την ελευθερία.

-C. Lupus